Natura – przynajmniej w znaczeniu, w jakim używamy dziś tego pojęcia – jest stosunkowo świeżym wynalazkiem. Powstała w XVII wieku jako element nowoczesnej filozofii polityki i to właśnie znaczenie w dużym stopniu do dziś określa sposób, w jaki interpretujemy dane, teorie i hipotezy, których dostarcza nauka.

Natura jest dla XVII-wiecznych filozofów polityki tym, co poprzedza stan uspołecznienia – umowa społeczna oznacza dla ludzkiego zwierzęcia wyjście ze stanu natury i rozpoczęcie prawdziwie ludzkiej egzystencji – a jednocześnie jest jego podstawą i uprawomocnieniem. Hobbes, Locke, Spinoza czy później Rousseau rozpoczynają swoje traktaty o polityczności od opowieści o stanie natury lub charakterystyki tych naturalnych właściwości człowieka, które umożliwiają mu stanie się istotą polityczną. Wolność i równość[1] albo nawet prawo do samozachowania[2] to naturalne uprawnienia, które po przejściu do porządku społecznego zostają przeniesione na kogoś innego, ograniczone, opatrzone zastrzeżeniami albo, przeciwnie, dopiero wtedy zaczynają w pełni obowiązywać. Zawsze jednak pozostają koniecznym punktem odniesienia, umożliwiającym charakterystykę powstającego ludzkiego porządku.

Artykuł w całości dostępny jest w wersji drukowanej piętnastego numeru MOCAK Forum.