Zbrodnia w sztuce to czwarta z kolei wystawa zrealizowana przez MOCAK w serii łączącej sztukę z najważniejszymi terminami cywilizacyjnymi, takimi jak historia, sport, nauka czy religia. Do tej pory odbyły się trzy wystawy: Historia w sztuce, Sport w sztuce i Ekonomia w sztuce. Celem tej serii jest ukazanie, jak wiele twórczych inspiracji i możliwości symbolicznych kryje się w codzienności. Najnowsza prezentacja, na której zobaczyliśmy prace 40 polskich i zagranicznych artystów, pokazała różnorodne możliwości tematyczne, symboliczne i krytyczne, jakie zawiera zbrodnia.

Zbrodnia ujawnia to wszystko, co w człowieku jest fanatycznym oszołomieniem, mroczną bezradnością i krzywdą bez zadośćuczynienia. Zbrodnia ma dwa źródła: albo jest efektem „mniejszych” zbrodni, rzadko karanych, bo dokonywanych w zaciszu domowym na słabszych, którzy potem szukają odwetu na społeczeństwie, albo wynika z podjudzania ze strony polityki i religii. Zbrodnia odkrywa wielkie „bogactwo” zła, jakie w nas tkwi. Ujawnia skrywane ludzkie skłonności, pomieszanie sprawiedliwości z niesprawiedliwością, eksperymenty na ludzkiej wrażliwości oraz perwersyjną atrakcyjność. Jest lekcją na temat ludzkiej bezradności i kulturowej szarpaniny.

Na wystawie można było zobaczyć między innymi pochodzącą z początku XX wieku kolekcję portretów policyjnych, dokumentującą przestępców z jednej z ubogich dzielnic Sydney – zapis fotograficzny nie ujawnia popełnionych przez nich występków, pozostawiając widzowi miejsce na domysły. Grafiki Andy’ego Warhola z serii Krzesło elektryczne (1971) to z kolei prezentacja szczególnego świadka zbrodni – przedmiotu ustawionego w całkowicie pustej sali egzekucji – symbolu brutalności i samotności śmierci. Fotografia krzesła elektrycznego zafascynowała Warhola do tego stopnia, że wykorzystał ją w wielu swoich pracach. Szczególne miejsce na wystawie zajęły dzieła belgijskiego artysty Danny‘ego Devosa, który w swojej twórczości ujawnia fascynację tematyką zbrodni i seryjnych morderstw. Na wystawie można było zobaczyć między innymi prace odnoszące się do postaci Eda Geina – seryjnego mordercy, który ze spreparowanych zwłok wykonywał przedmioty użytkowe – a także Teda Bundy’ego, Deana Corlla, znanego jako Candyman, czy instalację nawiązująca do głośnej sprawy morderstwa aktorki Elizabeth Short, nazwanej Czarną Dalią.

W sekwencję historycznych inspiracji wpisuje się praca duetu artystycznego Generic Art Solutions – Studium według obrazu Portret Innocentego (2010). Artyści w XVII-wiecznej kompozycji Velázqueza, przetworzonej następnie przez Francisa Bacona, dopatrzyli się postaci skazańca na krześle elektrycznym. Powstał dyptyk przedstawiający człowieka „skazanego na fotel” i próbującego z tym walczyć. Zbrodnię gwałtu obrazuje instalacja Doroty Nieznalskiej Modus operandi (1998). Artystka konfrontuje ofiarę z oprawcą, by podkreślić bezradność sprowadzonej do roli obiektu kobiety oraz koszmar zdarzenia i upokorzenie przesłuchań.

Wystawie towarzyszyła obszerna dwujęzyczna, polsko-angielska publikacja, rozwijająca tematykę prezentowanych prac, rozważająca najważniejsze zagadnienia wynikające z relacji zbrodnia – sztuka. Oprócz tekstów teoretycznych autorstwa Noëla Carrolla, Brunona Hołysta, Bogusława Habrata, Colina Wilsona i Marii Anny Potockiej katalog zawiera bogato ilustrowaną część poświęconą artystom i pracom pokazywanym na wystawie.